Верувањето почнува таму каде што престанува знаењето. Бидејќи нашето незнаење во однос на знаењето е огромно, можеме да речеме дека нема луѓе што не се верници. Затоа религијата и науката не се во војна туку се дополнуваат.
Не се мисли на верувања со кои, преку догми, верските организации вршат поделба на вакви и онакви верници. Сите луѓе се од иста вера (вера на нашиот вид), ама, како и во сè друго, ги поделиле. Или инаку речено, сите верувања прават една вера. Тоа е исто како во една голема Градина со цвеќиња од сите бои да се обидуваш да одбереш едно како свое (тоа го работаат верските организации и многу други). Кога тоа ќе го направиш веќе не припаѓаш на Градината, тогаш си набрано цвеќе кое не добива храна од земјата која го изгледала ниту го грее Сонцето.
Верувањето како начин за трагање по знаење и вистината за своето битие е заедничка карактеристика на нашиот вид што во својата база има незнаење. Тоа незнаење се однесува на истите прашања на кои сите ги бараат одговорите.
Затоа никој поради своето верување не може да ги обвини тие што веруваат на друг начин или кон него се однесува непријателски.
Атеизмот е само теоретски. И тој не ја знае вистината за своето духовно битие. Атеистот не може да тврди дека неговото верување е исправно, верувањето е духовна потреба.
Искуството претставува она што е доживеано. Сè друго се туѓи искуства што им припаѓа на други од кои луѓето малку учат иако се тие многу скапоцени. Туѓите искуства се вредни ако се немаат сопствени. Сопственото искуство содржи многу поголем број сознанија. Најдобар начин за учење е кога нашиот интелект препознава и сознава преку сопственото искуство.
Затоа Кам прашал: како ние за смртта можеме да зборуваме врз основа на туѓите искуства?
Споредете ги некои доживувања што сте ги имале и искуствата што други ви ги раскажале. Дали некој може да ви објасне какво е чувството кога некој првпат скока од авион?
Ние трагаме за знаењето од каде доаѓаме, која е смислата на нашиот живот и каде одиме или каде се враќаме. Уште никој не нашол одговор на тие прашања. Единствено што можеме засега е да веруваме. Некој рекол: Кога доаѓаме на овој свет ние плачеме, а другите се радуваат. Кога од него си одиме другите плачат, а ние сме спокојни. Тоа што е меѓу тие две плачења што го нарекуваме живот всушност е голема мистерија, неразбирливо чудо.
На поголемо чудо не можеме да се чудиме, а за него малку да знаеме. Потребно е луѓето да се запознаат себеси, преку барањето на вистината за своето духовно битие, сознавање на другите и светот во кој живее. Така влегувајќи во езотеричното, се поместуваат границите меѓу знаењето и незнаењето, допирливото и недопирливото, видливото и невидливото.
Велат дека има најмалку три Јас, тоа што ние мислиме дека сме, тоа што другите мислат дека сме и тоа што всушност сме. Можеме да заклучиме дека тоа какви сме всушност е предмет на човечкото испитување. Се рекло: ако сакаш да го видиш своето надворешно Јас, погледни се во огледало, ако сакаш да го видиш своето внатрешно Јас – погледни се во очите на другите.
Многубројните искуства сведочат дека и другите, непознавајќи се себеси или оптоварени со егоизам често не можат да не видат реално, поради што ни таа слика не е реална. Најадекватно е Хесеовото мислење дека во нас постојат две Јас, едно што е добро, другото што е лошо. Тој рекол: кога точно би знаеле каде почнува едното, а каде завршува другото би биле сосема мудри.
Едното Јас го дефинираме како позитивно, морално, добро, прифатливо, а другото потполно спротивно, како во симболите на ЈИН и ЈАНГ. Ако тоа го споредиме преку бои, едното се претставува како бело, другото како црно. Хесе знаел дека е тешко да се сознае каде завршува едното, а каде почнува другото Јас и дека таа информација е достапна само на многу мудрите. Поради сознанието дека се тоа делови од една иста целина не можеме да ја утврдиме границата, ама можеме да размислуваме за неа.
Во тој однос меѓу две внатрешни целини како и меѓу нас и другите, моралот стои како граница меѓу доброто и лошото. Би рекле – што е морално тоа е и добро, што е неморално не е добро.
Исто така знаеме дека содржината на моралот се менувал зависно од човечкото сознание. Нешто што некогаш било неморално сега е морално и обратно. И сега е состојбата иста. Кога ова време ќе помине и ќе дојде друго во кое луѓето повеќе ќе знаат, содржината на моралот ќе се менува, а луѓето точно нема да знаат што сè е морално, а што не. Според многумина со закон се утврдува што е морално, а што не. Тие се како граница меѓу доброто и лошото. Сепак тоа не е сосема така. Фактот дека законите често се менуваат и се носат многу нови, зборува дека со таквата граница не може да се биде задоволен.
Кога се обидуваме да го дефинираме моралот и да го поставиме неговото место меѓу двете Јас, доброто и лошото, мораме да ја спомнеме и совеста. Таа како некој сообраќаец го регулира протокот на доброто и на лошото, тоа што е прифатливо или не.
Совеста е како термометар на нашиот морал. Кога ќе згрешиме и за тоа сме станале свесни, проработува совеста. Таа е врховен судија. Кога совеста ќе пресуди никој не пишува жалби. Само тој на кого ќе му пресуди совеста чувствува потполна вина.
Таа е сигурно една од оние граници што е во нас и не е дело на човекот.
Како што спомнавме совеста има важно влијание на границата меѓу она што сме го нарекле добро и лошо. Таа е како она меурче од либелата што се обидува да остане меѓу две линии и држи рамнотежа меѓу две страни од исто цело. Сега знаеме дека не знаеме што е сосема морално и што како такво ќе го претрпи судот на времето. Сепак границата за која зборувал Хесе постојано е во движење. Ако таа граница би била постојано на едно место луѓето секогаш би биле исти, во точно одредена количина добри и лоши. Знаеме дека не е така. Секој понекогаш е добар и лош. На сите нас ни се јавува совеста дека не сме постапиле добро или обратно. Така доаѓаме до мислење дека во односот меѓу двете Јас има граница која е во движење и дека двата дела се во функционална целина. Не постои човек кој е само добар или само лош. Ако ја анализираме Хесеовата поделба на две Јас, би рекле дека едното Јас е родено со нас, а другото е она што луѓето не учеле.
Кога во очи се гледаме себеси гледаме дека сме подобри отколку што сме.
Гледаме дека оној што е во нас, кој многу знае, кој е роден со нас и не е учен во овој свет е подобар од оној што го формирале другите по раѓањето. Тие двајца се во постојана комуникација и конфликт, во некој вид функционален конфликт. Ни се чини дека иако се еден против друг, не можат еден без друг. Двајцата живеат во невидливиот свет на нашиот дух каде прво сè се случува. Како што ветерот се препознава по трската што ја витка така и нив ги препознаваме според нашето однесување.
Дека овој однос за кого зборуваме не е грешка зборува и фактот дека кога сакаме и кога правиме добри дела не чувствуваме внатершен конфликт. Тој однос ни овозможува да се разбереме самите себеси за да би можеле да ги разбереме и другите. Понекогаш се прашуваме, дали тие двајца се сложни или се во помал конфликт и што е тоа што ги зближува или оддалечува? Каков е Патот по кој не води резултантата на нивниот конфликт, и на крај, кој е вистинскиот Пат? Тој конфликт треба да ни помогне да се воспостави внатрешна рамнотежа и луѓето подобро да се разберат, да човекот на човекот да му биде повеќе човек.
… Продолжува
Пишува:
Академик д-р Миле Миќуновиќ од Охрид
Објавените текстови во рубриката АРГУМЕНТИ ЗА …
на „Публицитет.мк “ се лични ставови на авторите,
а не на редакцијата.
Публицитет.мк
