Румена Бужаровска
ЛУЛАШКИ
Наредниот ден се разбудив посреќна знаејќи дека ќе можам да одам на лулашките и таму да си играм со другите деца. Мајка ми повторно ме прати да купам леб, но овојпат купив убав, бел, мек и дури малку топол леб, па кога се вратив мајка ми не ме караше, дури и ме бакна.
– Каде ќе одиш? – ме праша.
– Ќе одам да си играм со другарките – ѝ реков.
– Добро, ама немој многу да си играш на лулашки за да не паднеш – ме предупреди, како да знаеше дека ќе одам на лулашки.
– Добро – реков, и излегов од дома.
Кога стигнав на лулашките, Бистра и Мони веќе се лулаа, а до нив седеше и пиштеше сестрата на Бистра.
– Сега јас, сега јас! – викаше таа, а Бистра и Мони високо се издигнуваа на лулашките, фалејќи се дека знаат да се лулаат.
– Чекај малку! – врескаше Бистра, а сестра ѝ потскокнуваше во место, или се испречуваше пред лулашката, но кога ќе ја видеше Бистра како со голема брзина се враќа накај неа, ќе се тргнеше.
И Миле беше таму. Тој се бесеше на мостот, и трчаше по решетките.
– Сув ли е мостот? – реков, за да покажам дека нешто знам.
– Е што мислиш? – ми рече Миле.
Го пипнав мостот и тој навистина уште многу малку се лепеше, само ако многу силно ја стиснеш раката за него.
– Уште се лепи – му реков – Вчера чичковците ми рекоа да им кажам на другите деца да не се качуваат по мостот, да не се извалкаат и да не ја уништат бојата.
– Па што? – викна Миле и продолжи да се беси на мостот. – Петар вчера се извалка, ха ха! – се изнасмеа.
Видов дека мостот не е мазен каков што беше кога го обоија претходниот ден двајцата чичковци во сино, туку наместа беше рапав, како нечии раце да се лепеле по него. Средината на решетките од мостот беа најрапави, таму каде што газеле децата. Се сетив на чичковците и како ми рекоа да им кажам на другите деца дека мостот е свежо обоен. Ме фати страв да не дознаат чичковците. Пак ми дојде да испуштам едно „аааа“. Јас бев крива што мостот беше малку расипан.
Никогаш не го сакав многу Миле, па му завртев грб и тргнав накај Мони и Бистра.
– Кај си ма Ива – ми рече Мони – Зошто не излезе вчера? – сигурно знаеше дека ме казниле.
– Така – реков јас
–Може и јас да се полулам малку? – ги прашав.
– Аман ма Ива – ми одговори Мони – само што дојде и одма сакаш да се лулаш. Па почекај малку. Гледаш и дека сестра ѝ на Бистра чека ред.
Седнав во песокта и зедов да си играм со камчињата. Ги фрлав накај клацкалките и слушав како камчето прави „тинг“ кога ќе се удри од железото. Бистра и Мони продолжуваа да се лулаат. Кога ќе се умореа, само си разговараа меѓу себе и полека се нишкаа, додека дебелото сестриче ја тегнеше лулашката на којашто седеше Бистра. Потоа пак ќе земеа замав и така некое време. Потоа конечно Бистра се симна затоа што сестра ѝ почна многу гласно да плаче. Седна на лулашката и Бистра почна да ја бутка. Сестрата одеднаш престана да плаче и почна гласно да се смее, сета мрсулава, и да си ги покажува малите, шилести, расипани заби.
Мони не се симнуваше, иако јас седев во песокта и ја чекав. Но тогаш од некаде одзади се појави и Јасмина. Јасмина беше иста возраст со Бистра и со Мони. Дојде и се поздрави со нив, а мене само ме погледна. Мони веднаш стана и ѝ ја отстапи лулашката на Јасмина.
Се налутив.
– Добро Мони, не е фер – собрав храброст да ѝ кажам, ама тивко за да не чуе Јасмина – нели јас те чекам веќе толку време да се симнеш.
– Да, Ива, ама Јасмина е постара од тебе и таа има право да се лула, а не ти.
– А сестра ѝ на Бистра? Таа е помала од мене па ете и таа се лула!
– Да, ама таа е многу помала и ако не се лула ќе плаче, и заради тоа има право да се лула пред тебе – рече Мони и ми ја сврте главата – ама ако сакаш ела да си играме на мостот.
Мостот отсекогаш ми се гледаше како нешто страшно. Сега ми изгледаше уште поголем и уште пострашен од порано, затоа што бојата му беше многу црвена.
– Ај да си играме кој побрзо ќе го премине мостот! – викна Мони.
Јас не знаев да го прекачам мостот. Можев само на раце и на нозе, но не само да одам по него како големите. А Мони, Бистра и Миле знаеја.
– Ајде! – викнаа во ист глас Бистра и Миле.
– Играш? – ми се сврте Мони.
Не знаев што да речам. Сакав и јас да играм, ама ми беше страв.
– Не – реков – не знам да го качувам мостот.
– И јас не знаев, па се научив! Не знаев кога бев мала. А ти веќе не си мала и треба да го прекачиш мостот – ми рече Мони и зеде стапка по стапка да се качува.
Кога таа го правеше тоа изгледаше многу лесно. Стапалата ѝ се подвиткуваа пред и зад шипката на којашто стоеше, а рацете ги држеше испружени од страните за рамнотежа. За да покаже колку ѝ е лесно, дури си потсвиркуваше како што се качуваше. Стигна до највисокиот дел од мостот и личеше на џин. Потоа полека се спушти.
– Сега ти си на ред – ми рече.
– Не, не можам – реков, веќе црвена како мостот.
– Пфффф – направи Бистра со устата и таа почна да се качува по мостот.
Малку понесигурна беше од Мони, но сепак се искачи до врвот и потоа се спушти од другата страна. И нејзе стапалата ѝ се виткаа. Си ги погледнав моите. Носев меки папучки. Можев да ги свиткам нозете, пробав. А и претходно се имав обидено да се качувам на мостот, и на првите неколку скали беше лесно. Потоа кога ќе стигнев до врвот ми стануваше страв.
– Гледаш? – ми рече Бистра – и не е толку тешко. Само не треба да се плашиш.
– Сега јас! – рече Миле и протрча по мостот. Тој беше најдобар, се гледаше дека има вежбано. Не само што го помина од едната страна, туку за да покаже колку е добар го премина повторно од другата и се врати на истото место каде што имаше почнато.
– Ајде сега Ива, тебе да те видиме – се исклешти Миле. Имаше процеп меѓу забите, и сплескан нос. Кога ќе почнеше така да се клешти стануваше уште погрозен.
– Не си веќе мала: ако сакаш да бидеш голема ќе мора да се однесуваш како да си голема – рече Мони со носот во воздух.
Не знам како собрав сила да тргнам накај мостот. Не ми беше јасно ништо, само гледав како Бистра и Мони ме гледаат и слушав како сестра ѝ на Бистра заедно со Јасмина го сечат воздухот со лулашките. Се качив малку и ногата ми се затресе. Ја спуштив на земја.
– Ха ха ха! – се изнасмеа Миле со пискав глас.
Потоа ја кренав и другата нога, и пак уште еднаш. Стигнав некаде пред врвот, рацете ги држев испружени. Мони, Миле и Бистра одеднаш станаа малечки, а во следниот миг осетив како нешто ми се лизна од ногата, и Мони, Миле и Бистра ги снема, и наместо нив пред мене се појави небото. Слушнав само еден многу тап звук, и некаква болка од камен под грбот.
Мони и Бистра ги немаше. Само го видов Миле како се наведна над мене и ми се изнасмеа со дупката низ забите, дури и ме потшутна со нога по половината, ама ништо не осетив. Со отворените очи и уста само сакав да му кажам да ми помогне, дека не можам да земам воздух, ама и него го снема и пред мене остана само синото небо. Сакав да викнам по мајка ми да ми помогне, ама пак не можев да земам здив. Сигурно овојпат немаше да ме кара.
Мајка ми ми рече да не си играм на лулашки, ама јас не ја послушав.
Уште од почетокот не ми беше право, затоа што јас прва ги видов лулашките. Не дека не постоеја од порано, ама тогаш беа сосема искршени. Имаше само едно расчекорено железо од коешто висеа два синџири, од секоја лулашка по еден осамен, ’рѓосан синџир. Дури и штиците кои порано биле лулашки беа искршени, и имаше само една на која можеше да се исечеш ако не внимаваш. Некој ми кажа дека Миле се обидел да ја скрши штицата и си ја исекол раката. Не ми беше жал, затоа што можеби таквите како Миле ги кршеа лулашките кога беа убави, чисти и нови. Освен лулашки, имаше и клацкалки, ама тие беа за помали деца. Понекогаш, ако ни беше многу досадно, ќе се качевме на највисоката и ќе си правевме плескавици – тој што беше на земја ќе подрипнеше, а тој што беше подигнат горе исто така ненадејно ќе потскокнеше и ќе си го плеснеше газот од седиштето. Ама потоа некој ги искрши и тие седишта, па остана само седиштето на најмалата клацкалка. Некогаш мајка му на Бане доаѓаше со помалиот син, и го клацкаше, а тој се смееше.
Третата работа што ја имаше на лулашките беше мостот. Отсекогаш ми беше страв од него затоа што беше повисок од мене и не се мрдаше. Сè што требаше да се направи на мостот морав да го направам сама, ама не можев да се натерам да го качам од првпат, оти ми беше страв дека ќе паднам. Така секогаш си мислев, и затоа мајка ми исто така се плашеше и ми рече да не одам никогаш на лулашки. Мислам дека и нејзе најмногу ѝ беше страв од мостот.
Кога бев помала, гледав дека некои од поголемите деца одеа по мостот. Ќе се качеа прво на неколку скалички, со раширени раце за рамнотежа, а потоа продолжуваа да се качуваат до највисокото скалило и да слегуваат од другата страна. Тогаш бев многу малечка и си играв во песокот со Кети, или понекогаш се клацкавме на најниската клацкалка и таму си правевме плескавици. Ама лулашките стануваа здодевни. Немаше ништо освен скршените клацкалки, мостот на кој се качуваа големите, и искршените лулашки. Веќе немаше што да се прави, па престанавме да одиме таму и почнавме да играме фудбал на ливадата со машките, или пак да си играме ластик и народна на улица.
Потоа едно утро мајка ми ме прати да купам леб. Сè уште беше рано и децата немаа излезено да си играат. Како што тргнав накај продавницата, слушнав некакво тропање што доаѓаше од кај лулашките. Си помислив: некој пак ги крши штиците – и истрчав натаму за да видам кој е. Прво претпазливо се скрив зад аголот на еден балкон, за да не ми се погоди некој силеџија, да ме види, па да ме закача. Потоа си ја подадов малку главата да видам што се случува.
Покрај големото расчекорено железо стоеја двајца чичковци во сини панталони со прерамки и избледени сини капчиња врз главата. Едниот со шрафцигер ги затегнуваше синџирите на горниот дел од лулашката, а другиот ја зацврстуваше новата штица. Не морав веќе да се кријам, па се приближив и видов дека штицата е светло-кафеава, мазна и блескава, како премачкана со лак. Не беше како некои други штици по други лулашки: оваа беше заоблена на страните, нова и чиста.
Се свртев да ги погледнам клацкалките да видам случајно и нив да не ги смениле, и навистина сите беа сменети, освен најмалата на која сè уште можеше да се седне. Се гледаше колку е голема разликата помеѓу старите и новите седишта; старите беа испукани, сивкасти, со изедени рабови, со ’рѓосани шрафови; а шрафовите на новите штици светеа, седиштата како да беа приспособени за седење, имаше дупки на местата каде што треба да висат нозете за кога ќе ти направи некој плескавица штицата да не ти се забоде во бутовите. Осетив и некој чуден, многу силен мирис, и тогаш забележав дека мостот веќе не е бледо-жолт како што беше порано, туку е премачкан со јарко црвена боја. На земјата околу мостот имаше неколку стврднати капки црвен песок, а веднаш до него стоеше
една канта со четка.
– Девојче – се сврте накај мене еден од чичковците во сино.
Ништо не реков, само погледнав накај него.
– Тука живееш? – ме праша.
Се исплашив дека можеби нешто ќе ме кара, дека можеби им пречам во работата.
– Да, малку подолу, во зградата зад оваа – му се правдав.
– Добро, не е битно. Кажи им на другите деца да не се фаќаат за железото, – и покажа накај мостот – сега го обоивме и уште се лепи, ќе се лепи цел еден ден. Добро?
Се почувствував горда дека некој мене ми дава таква задача. Кимнав со главата неколку пати и реков „Добро, добро“. Потоа го слушнав другиот чичко како го прашува тој што разговараше со мене: „А железово нема да го фарбаме?“ а другиот рече „Е сега, сите ако ги фарбаме до никаде нема да стигнеме“.
Многу ме интересираше зошто најмалата клацкалка не беше сменета, па го прашав чичкото.
– А зошто седиштето на оваа клацкалка останала стара?
– Ооо, па ти многу сакаш да знаеш, а? – ми рече чичкото и го погледна другиот. И двајцата се насмееја накриво само со едната страна од устата. – Сакаш да ги тргнеме и другите седишта па да си седите на старите? Или да си останете без лулашки?
– Не, јас само… само сакав да прашам – поруменев и почнав да пелтечам. Замислив како поради мене веќе нема лулашки.
– Ајде, оди таму кажи им на другите деца и не прашувај многу – ми рече чичкото што чучеше на земја и затресе еден шраф со раката да види дали е цврст.
Се засрамив, како да сум направила нешто лошо. Што направив? – постојано се прашував додека газев по тревата, со грбот свртена накај чичковците. Тие нешто си разговараа, мислам дека ги начув како зборуваат за некакво јадење. Си реков, сега кога ќе си заминам, ќе си речат нешто лошо за мене. Што? Зошто? Што направив? Најверојатно бев безобразна, си реков, ама не сакав да бидам. Потоа си ветив дека добро ќе ја завршам задачата што ми ја дадоа чичковците. На сите деца од маалото ќе им кажам да не се качуваат на мостот затоа што е свежо обоен, да не се извалкаат. Прво решив да одам кај Мони.
Заѕвонев на вратата и никој не ми отвораше. Мони уште не беше доволно висока за да може да погледне низ дупчето од вратата, па затоа имаше синџирче. Ќе ја подотвореше вратата со синџирчето, ќе погледнеше кој е таму, и најчесто ми викаше „чекај“, иако секогаш ми беше страв дека ќе ми ја затвори вратата и нема пак да ми ја отвори како еднаш порано. Си мислев на тоа додека ја чекав да ми отвори, затоа што знаев дека е дома, а нејзините најверојатно беа на работа.
Тој пат заѕвонив, и Мони ми отвори низ синџирчето.
– Чекај – ми рече. Ми се причини дека нешто има во устата, дека усните ѝ се малку светкави.
Ми ја затвори вратата и претпоставував дека ќе ми ја отвори. Но јас стоев и таа не ми отвораше. Долго време стоев така, можеби пет минути, чувствувајќи се многу непријатно. Сигурно мајка ми ќе ме караше што така си дозволувам да ги вознемирувам луѓето. Тргнав накај скалите и само што почнав да се симнувам, кога Мони ја отвори вратата.
– Кај одиш? – ми рече.
– А, па мислев дека нема да ми отвориш.
– Аман ма Ива, каква си, малку почека и одма се налути.
– Не се налутив – се обидов да се оправдам, ама Мони веќе влезе во станот и ја остави вратата подотворена зад себе, најверојатно за да влезам. Пред да ми сврти грб видов дека на работ на едната усна е размачкана со чоколадо. Се прашував дали ми е лута затоа што можеби не ја чекав доволно.
Можеби пак јаде чоколадо и не сака да ми даде, си помислив, и тргнав пак, како тогаш, да си одам, но во тој момент Мони ја отвори вратата низ синџирчето, и ѝ ја видов бушавата глава.
– Аман ма – веднаш ми рече Мони – види колку рано си дошла. Што правиш? – не ми ја отвори вратата.
– Сакав само нешто да ти кажам! – се сетив на лулашките.
Мони ја затвори вратата и повторно се прашував дали ќе ми отвори. Но се слушна како синџирчето се лизна по металната подлога и кваката шкрипна уште пред да се помрдне. Ја отвори вратата и видов дека е по пижами.
– Некои чичковци дојдоа сабајле и ги поправија лулашките! – викнав насмеано.
Мони се заинтересира.
– Стварно? – рече. – И, што направиле?
– Ништо, ставија нови седишта, и најважно, ми рекоа да ви кажам да не го пипкате мостот затоа што уште се лепи, го направија црвен. Сакаш да одиме да се луламе?
– Добро де, голема работа – одеднаш се премисли Мони. Ќе одиме подоцна. А треба и да ја викнеме Бистра.
Не сакав многу да ја викнеме Бистра, но таа и Мони беа неразделни. Мони беше главна, ама кога требаше некој да се тепа или да се кара, Бистра ја преземаше таа улога. Беше крупна, црна, со мали мустачиња над усните.
– Важи. Сега?
– Аман па и ти, сега. Не гледаш дека само што станав? Треба и да ја чекам сестра ми да се врати од продавница, а и не сум доручкувана.
Се сетив дека се симнав да купам леб и дека мајка ми ме чекаше. Се фатив за џебот од панталончињата да проверам дали парите ми се сè уште таму: таму беа, проѕвечкаа кога ги притиснав. Пребледев кога ми текна колку ќе ме кара мајка ми.
– Леле! Требаше да купам леб, мајка ми ме чека!
– Де, де, голема работа – рече Мони и смирено седна на масата – сега само да дојадам и одма ќе одиш да купиш леб, а и ќе ја викнеме Бистра па ќе одиме на лулашки.
Па можеби мајка ми нема да се лути толку, си помислив. Најверојатно ќе ѝ текне дека сум се заиграла со другарките.
Седнавме на масата. Уште кога ми текна на лебот, цревата почнаа да ми кркорат. Мони извади од кутијата за леб едно меснато, дебело парче што ѝ го имаше оставено мајка ѝ за доручек. Го одвитка од пластичната фолија и го стави врз чинијата што ја чекаше на масата. Потоа од полицата до фрижидерот извади тегла еурокрем. Седна и почна со ножот да црпи огромни растопени смеси од чоколадниот крем и да мачка дебели слоеви врз парчето леб. Она што ќе ѝ паднеше на чинијата, го собираше со прст и го ставаше во уста. Цревата уште повеќе почнаа да ми кркорат. Ми беше страв дека Мони ќе ги чуе и ќе сфати дека сакам да јадам. Потоа ми текна колку пати од една огромна кофа што ми ја купи татко ми сме јаделе еурокрем со Мони, и си реков дека можеби и не е срамота тоа што ми се јаде кога ја гледам. Мони ме погледна пред да ги зарие забите во растопеното чоколадо размачкано врз лебот и како и секогаш, ми рече,
– Сакаш? Нејќеш. – и почна мирно да си јаде.
Секојпат кога ќе купеше сладолед, смоки или чипс истото ми го правеше: Сакаш? Нејќеш. Еднаш ова ѝ го кажав на мајка ми и таа ме посоветува и јас истото да го кажувам отсега натаму, кога ќе си купам нешто.
– Сакаш? Нејќеш – реков еднаш јас кога си купив сладолед.
– Сакам! – рече Мони и го одгриза целиот дел врз којшто имаше чоколадо. Од година в година врз сладоледите имаше сè помалку чоколадо. Ми беше криво, останав само со ванилата.
Си мислев на ова додека ја гледав како се размачкува во еурокремот, но немав сила да ѝ речам „сакам“.
Конечно Мони го набута лебот во уста, отиде до фрижидерот и се напи млеко право од отворот на тетрапакот. Овојпат не ми ни рече ни „сакаш-нејќеш“ туку само се наголта млеко, го врати во фрижидер и ја тресна вратата кога го затвораше. Соковите што стоеја во преградите се затресоа и нешто се преврти но Мони не се ни мрдна. Едвај чекав да си одиме: цревата ми кркореа, мајка ми ме чекаше, а и требаше другите деца да ги предупредам за лулашките. Како што ми текна на последното, нешто неубаво ми помина низ телото и ми дојде да викнам. Испуштив само едно мало „аааа“.
– А? – Мони помисли дека ѝ се обраќам.
– Ништо, ништо – реков. Не можев од глава да ги извадам чичковците во сино што ме искараа. Ме фаќаше огромен срам што ме искарале, и ми паѓаше непријатно од самата себе. Секогаш така кога ќе ми паднеше непријатно кога ќе се сетев на нешто, ми доаѓаше да викнам.
Сестра ѝ на Мони сè уште се немаше вратено од продавница, но тоа веќе како да не беше проблем. Мони ме остави да ја чекам на кујнската столица додека се облече. Потоа дојде, си ги навлече патиките, заклучи, го стави клучот под чергиче, и заедно си заминавме.
Јас и Бистра живеевме во ист влез, а Мони живееше во тој отспротива. Продавницата се наоѓаше малку подолу, близу до лулашките. Ја замолив Мони прво да ми прави друштво до продавница, а потоа да одиме кај Бистра за да ја викнеме на лулашки.
– Еј па сега – почна да се буни Мони – кој ќе оди до продавница? Оди сама. Јас ќе одам кај Бистра.
Сакав и јас да одам со неа во исто време кај Бистра затоа што прва ги видов лулашките и јас сакав да ги предупредам децата дека мостот е црвен и дека не смеат да се качуваат на него. Инаку, Мони пак ќе се направеше главна и на сите ќе им раскажуваше како таа да била таму. Многу често така и ќе излажеше, ќе измислеше нешто, или ќе кажеше нешто што кажал некој друг како да било нејзино.
– Добро, ај и јас ќе дојдам со тебе па после тоа ќе одам да купам леб
– се премислив и тргнав по Мони накај зградата во којашто живеевме јас и Бистра.
Заѕвонивме на вратата и Бистра отвори. Зад неа беше нејзината мала и дебела сестра. И двете јадеа цедевита со лажици, а јазиците им беа жолти.
– Знаеш што – рече Мони, спремна да ѝ каже сè на Бистра, и ништо да не ми остави мене.
– Денеска сабајле дојдоа двајца чичковци и ги поправија лулашките, сега можеме да се луламе! – кажав јас насмеано во еден здив.
– Ива – ме погледна Мони луто и ја стисна устата – не е културно да прекинуваш некој друг кога зборува.
– Да – потврди Бистра.
– Да! – викна малото дебело сестриче.
– Ама, јас не те прекинав, јас само – почнав да се правдам.
– Ме прекина! – викна Мони.
Замолчев. Бистра исто така молчеше, како да не сум ѝ кажала ништо за лулашките. Мони продолжи да зборува.
– Денес дошле некои луѓе и ги поправиле лулашките. Го обоиле и мостот.
– Супер! – на Бистра одеднаш ѝ се измени лицето. Широко ја отвори устата да се насмее и ѝ се виде жолтиот јазик.
– Супер! – повтори и малата сестричка. – Сакам и јас!
– Не може – рече Бистра.
– Ма немој – рече одеднаш сестричката како да е возрасна – нема кој да ме чува. Ни мама ни тато не се дома. Ха ха!
Бистра ѝ удри една заушка ама сестричката продолжи да се смее.
– Чекај само да дојадам – рече Бистра и тргна накај кујната. Сите тргнавме по неа.
Во кујната, ѝ даде една лажица на Мони, а мене не ми даде. Гледав како јадат од цедевитата, па и мене ми се јадеше, а не сфаќав зошто не ми даваат лажица. Молчеа и мљацкаа.
– Тоа цедевита е? – собрав сила да речам. Си ги пикнав рацете под бутовите затоа што малку ми се тресеа.
– Не – рече Бистра – Ќе ти дадевме, само што тоа е еден лек што ни го даваат во школо. Ќе видиш и ти кога ќе нè стигнеш нас, и тебе ќе ти даваат таков лек. Затоа не ти даваме.
Забележав дека и сестра ѝ на Бистра јаде од лекот, иако беше две години помала од мене и не одеше дури ни во забавиште, ама ништо не реков. Многу добро знаев како мириса цедевита.
Цревата повторно почнаа да ми кркорат. Се сетив на лебот и на мајка ми и пребледев.
– Леле! Требаше да купам леб! Ќе ме почекате тука? Одма ќе се вратам, само да купам и да ѝ го однесам на мајка ми – ги погледнав како да ги молам.
Мони, Бистра и сестра ѝ ништо не рекоа. Само продолжија да мљацкаат. Бистра чекаше Мони да рече нешто. Конечно таа ја отвори устата и со жолтиот јазик рече „може“.
Истрчав надолу по скалите колку што можев побргу, толку бргу што веќе не се плашев да скокам од две скали одеднаш, како што може брат ми. Си викав, што ако паднам, што ќе ми речат, дома, што ќе речам јас, ќе излажам ли? Меѓутоа ниеднаш не се сопнав, и продолжив да трчам накај нашата продавница. Влегов внатре, и ме пречека лошата продавачка со синиот комбинезон.
– Што сакаш девојче?
– Добар ден – реков, како што нè учеа во забавиште – имате ли леб?
– Имаш ли пари? – ме праша продавачката.
Ме имаше прашано вака еднаш претходно. Многу ми се јадеше чипс, и влегов во продавница само за да видам дали имаат, и колку чини. Ме пречека истата лоша продавачка, со синиот комбинезон, белите папучи и бушавата коса. Реков дека немам. „Оди дома и донеси, па после барај чипс“ ми рече, и јас си излегов. Веќе не влегував во продавница без пари.
– Имам – реков јас и ги извадив гордо и сигурно парите.
Тетката ја снема некаде зад голите шанкови. По кратко време излезе и ми даде еден леб, ама не таков свеж, мек, бел и вкусен како тој што го јадеше Мони сабајлето, туку еден истуткан и стар леб. Ми беше срам да прашам дали имаат друг. Таа ми го тутна в раце и ми ги зеде парите.
– Нема друг, се потроши – како да ми ги прочита мислите – другпат доаѓај порано – и ми го сврте грбот.
Повторно пребледев. Ми текна како татко ми кога ќе се врати вечерта од работа ќе мора да јаде сув и тврд леб, и ќе се буни, а мене ќе ми биде криво. А и јас бев крива, затоа што заради лулашките и сè, заборавив да купам леб. Знаев дека мајка ми ќе ме кара, но сепак побрзав да стигнам дома за да ѝ раскажам за лулашките и да побрзам да не ме чекаат Мони и Бистра.
На патот пред мојот влез ги видов, заедно со сестрата на Бистра. Сигурно одеа накај лулашките, а јазиците им беа уште пожолти од порано. Се смееја.
– Каде одите? – ги прашав, задишана. Како што им се приближив престанаа да се смеат и ме погледнаа
сериозно.
– На лулашки – рече Мони.
– Ај почекајте ме? Само да го однесам лебот на мајка ми – ги замолив.
– Извини Ива, ама ние не можеме веќе да те чекаме – рече гордо и смирено Мони. Носот навистина ѝ беше во воздух.
– Ама јас морав да го купам лебот за мајка ми – се обидов да се оправдам.
– Тоа требаше порано да го направиш – со ист тон, како некој судија ми одврати Мони.
– Како не ти е срам, да ја оставаш мајка ти толку долго да чека – рече Бистра, и ја погледна Мони, која кимна со главата.
– Ха ха ха! – го исплази жолтиот јазик малата дебела сестра на Бистра.
И си отидоа.
Нешто студено почна да ми се движи низ стомакот. Полека-полека почна да ми оди надолу и надолу, а и некако ми се примоча. Што направив? Си реков. Мора да ми се лути заради мајка ми. Навистина требаше да ѝ го однесам лебот. Ама Мони ми рече да не се грижам, си велев и се чудев.
Не ѝ е првпат на Мони да ми го прави ова. Лоша е, така велат и мајка ми и татко ми. Еднаш седевме кај неа дома, и таа ми рече нешто чудно за сестра ѝ на Бистра. Го кажа како да кажува нешто многу тајно, и направи загрижен израз на лицето, како да е возрасна.
– Ама нешто мора да не е во ред со сестра ѝ на Бистра. Веќе три години има а уште не зборува како што треба.
– Да – се согласив јас.
Потоа еден ден си седевме пред зграда и си игравме со Јасмина. Помина сестра ѝ на Бистра и почна нешто да дрдори. Откако си замина, јас реков дека навистина нешто со сестра ѝ на Бистра не е во ред. Дека е толку голема, а сепак не зборува како што треба. Мони ми се заврте и ме погледна.
– Аман Ива, како не ти е срам така да зборуваш. Греота е детето, срамота.
Се сетив дека таа истото го кажа пред мене, ама немав како да ѝ докажам. Јасмина се согласи и јас само се засрамив.
Така и овојпат. Веќе стоев пред вратата. Заклучена беше и ѕвонев. Студеното во цревата уште не ми беше поминато.
– Каде ли си досега! Па ти нормална ли си, знаеш ли колку време те чекам! – врекна мајка ми кога ме виде.
– Извини мамо, ама имаше нови лулашки, и после тоа отидов кај Мони и кај Бистра за да им кажам дека има лулашки и да не се качуваат на мостот затоа што е премачкан оти така ми рекоа чичковците сабајле кога ги видов како ги местат лулашките и – мајка ми тука ме прекина.
– Ма ич не ми е гајле за Мониња, Бистриња, Мистриња! Кога ќе ти речам да купиш нешто треба одма да го донесеш! Не си ни јадена, срамота!
– Јадев леб со еурокрем кај Мони – излажав.
Потоа го подадов лебот и мајка ми кога го виде уште повеќе се налути.
– Што ќе јаде татко ти вечер? Ваков грозен леб? Кој ти даде ваков леб?
– Само ваков имаше, само ваков ми даде продавачката – се правдав.
– Да, затоа што си отишла многу доцна, а не кога ти реков јас! – продолжуваше да ми вика мајка ми – Готово. Казнета си. Денес нема излегување.
– Ама сакам да одам на лулашки! Треба да им кажам на другите деца! – тука веќе очите почнаа да ми се полнат со солзи.
– Ма какви лулашки! Забрането ти е да одиш воопшто на лулашки, да паднеш таму да се искршиш! Нема одење на лулашки и нема одење никаде денеска. Казнета си – ми рече мајка ми и си влезе во кујна.
Плачев цел ден.
Румена Бужаровска е родена во 1981 година во Скопје. Работи како доцент на Катедрата за англиски јазик и книжевност при Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје. Се занимава со книжевен превод и е автор на две збирки раскази, Чкртки (Или-или, 2007) иОсмица (Блесок, 2010), Мојот маж ( 2014) .
